Tác giả Nguyễn Đoan Tuyết
Khi gia đình ông Khá dời đến mua đất
vườn và xây lên một ngôi nhà đồ sộ nhất xóm này thì mọi người trong xóm ai cũng gọi vợ chồng ông
bằng một biệt danh quen thuộc cho đến tận bây giờ là “Ông (bà) nhà giàu” mặc
dù trong sổ hộ khẩu gia đình vợ chồng
ông đương nhiên là có tên tuổi hẳn hoi (có lẽ khi cha mẹ ông Khá đặt cho ông
tên này cũng đã nuôi ít nhiều kì vọng vào ông).
Quả thật, nếu xét về tài sản, đất đai mà ông bà có được thì cũng đáng gọi như vậy lắm. Không chỉ có thế, dư luận còn đồn
đại rằng trong cuộc di tản hoảng loạn chưa từng có của người dân Pleiku và
Kontum vào tháng 3 năm 75, nhà ông đã vớ được cả một thùng đạn vàng và bỗng
chốc giàu sụ lên trong khi nhiều người bị mất trắng cả sản nghiệp! Không ai có
thể kiểm chứng được tin đồn này có chính xác hay không nhưng cứ nhìn qua cách
sống, đặc biệt la cái cách mà vợ chồng
ông “đối xử “ với đồng tiền thì ai cũng
có thể tin đó là sự thật.
Đầu tiên là từ việc ông Khá tự thiết
kế ngôi nhà đang ở. Chuyện này cách nay cũng khá lâu rồi nhưng có lẽ do nó quá
độc đáo nên vẫn còn nguyên tính thời sự nóng hổi! Khi xây nhà, đám thợ hồ
không thể không xì xào bàn tán ra đến tận bên ngoài vì cái “thiết kế” hết sức
kì quặc có một không hai mà trong đời đi làm thợ họ chưa bao giờ gặp phải. Đó là một ngôi nhà không chú trọng vào tiện
nghi, giá trị sử dụng của nơi ăn chốn ở;
cũng chẳng cần quan tâm về mặt thẩm mĩ mà chỉ cốt làm sao để bảo vệ được những của cải, sản
phẩm mà nhà ông làm ra. Nếu biết quí trọng thành quả do mồ hôi công sức làm ra
thì cũng đúng thôi nhưng đằng này vì ông ta quá sợ bị ăn trộm nên đã cho làm
một gác lỡ, đúng hơn là một cái kho chứa hàng ở ngay trên không gian của phòng
khách. Điều đáng nói là muốn đi lên trên
cái gác ấy không phải bằng một cầu thang cố định như thông thường mà lại bằng
một cái thang di động, có nghĩa là khi cần phải tốn thời gian lắp vào mới có thể lên được. Vì vậy nếu có
người bà con nào đến chơi (khách của ông chủ yếu là bà con) mà cần lấy ngay
các loại nông sản hay cà phê khô trên cái kho ấy thì sẽ được chứng kiến một cảnh tượng không
mấy đẹp mắt từ kho hàng trên cao xuống
đến dưới phòng khách nhà ông. Trên đời này, nếu có ai dám mạo hiểm cả tính
mạng “lấy thân để che của” (vì cầu
thang không an toàn) thì trong số đó phải có vợ chồng ông Khá.
Mãi sau này, người dân vùng này
mới hiểu ông ta đâu chỉ có chống trộm ở bên ngoài mà cũng chỉ tại “gậy ông đập
lưng ông" đấy thôi!
Còn một chuyện nữa rất khó tin
nhưng có thật là nhà ông không chịu bắc điện, đúng hơn là có điện sau mọi ngưòi
trong xóm đến ngót 15 năm. Trong khi cả
thế giới đều hiểu điện đóm cần thiết cho đời sống như thế nào, con người đang
phấn đấu để đưa ánh điện về tận những vùng xa xôi hẻo lánh nhất thì nhà ông
Khá đang ở trong một vùng có điện lại không chịu có điện- thật không thể tin
được nếu như không tận mắt chứng kiến. Khi
bà vợ ông cứ thỉnh thoảng đi mua lẻ dầu lửa ở mấy quán gần nhà để thắp mấy cái
đèn hột vịt vào ban đêm thì bà chủ quán, mặc dù bán được hàng- vẫn không thể
không hỏi một câu:
- Sao nhà chị không bắc điện?
- Tại vì… vì… nếu có điện thì phải... tốn thêm nhiều thứ lắm.
- Tốn thì tốn chứ sợ gì, có
điện vẫn hơn chứ.
Bà Khá còn phân bua nào là nhà bà dư
sức lao động, nếu có điện con bà sẽ đòi mua máy bơm nước trong khi bà muốn để
chúng quây nước bằng tay từ dưới giếng lên
cho khoẻ người (mà giếng ở đây sâu đến 25m vào mùa khô), để chúng khỏi
ăn không ngồi rồi mà sinh hư. Nào là con
bà sẽ đòi mua ti vi, cát-sét, quạt máy, tủ lạnh… đủ thứ hết, rồi lại phải tốn
tiền điện hàng tháng nữa. Nếu thắp đèn dầu cả nhà bà sẽ đi ngủ sớm để hôm sau
làm việc cho tốt. Khi nghe qua, ai cũng lắc đầu ngao ngán cho cái đầu và cách
suy nghĩ của bà. Không hiểu tại làm sao
mà vợ chồng ông Khá lại cùng hợp nhau về điểm này (một trong những lí do để li hôn hiện nay là
khi vợ hoặc chồng không chịu nổi người kia vì tính bủn xỉn, keo kiệt) .
Nếu Molière- nhà soạn kịch tài
ba của nước Pháp mà còn sống trên cõi đời
này hẳn là ông sẽ rất vui mừng khi đã tìm được… bản sao của Harpagon- nhân vật keo kiệt điển hình và
bất hủ cách nay hơn ba thế kỉ đã tái sinh ở nơi này, chỉ khác nhau về cách biểu
hiện mà thôi!
Riêng lũ con của ông bà Khá phải
đêm đêm ngồi bên bàn học với ánh đèn dầu tù mù trong một ngôi nhà to tướng, toạ
lạc trên một thửa đất vườn rộng nhất vùng có hai mặt tiếp giáp với hai “mặt
tiền”; khi mà các nhà xung quanh đều có
ánh điện sáng choang đã là một cực hình đối với chúng. Bà con lối xóm không hiểu nổi sao lại có
người ngồi trên đống của mà phải ép xác để con cái phải chịu đày đoạ như thế.
Cũng đâu có lí do gì để ông Khá phải dùng "khổ nhục kế" như các
bậc anh hùng theo đuổi chí lớn của thời
xưa! Không biết do bị ức chế tinh thần
kéo dài hay là do gen di truyền mà các con
ông Khá học hành rất chật vật, đứa khá nhất cũng chỉ học đến hết lớp 12
là phải nghỉ. Trong số đó có hai đứa con trai út song sinh không vượt quá tiểu
học. Hai cậu này cùng bị xếp loại yếu về học lực cuối năm lớp 5, và cũng bị xếp hạnh kiểm yếu bởi vi phạm kỷ luật của nhà trường. Thế là ông Khá lôi hai đứa
con ra đánh cho nó một trận nhừ tử vì cái tội phải ở lại lớp. Vừa đánh, ông vừa
gầm lên :
- Tụi bay ngu quá nên cho đi chăn bò cho rồi.
Hình như chỉ đợi có thế, cả hai đứa con
trai đều đồng loạt xin ở nhà đi chăn bò cũng được chứ chẳng đứa nào
tha thiết học hành gì nữa. Có lẽ ông Khá cũng không buồn lâu vì từ nay ruộng
vườn nhà ông đã có thêm hai lao động.
Cứ như vậy, cuộc sống tù hãm, tối tăm (hiểu đúng cả nghĩa đen và nghĩa bóng của
từ này) của gia đình “ông nhà giàu” trôi
qua gần 15 năm sau trong con mắt khó hiểu của người đời. Cho đến một ngày ông
Khá phải cuới vợ cho đứa con trai thứ, tiệc cưới tổ chức tại nhà, có tiệc cho
bọn trẻ vào buổi tối nên ông ta đã phải… muối mặt sang nhà hàng xóm xin câu nhờ
bóng điện và đương nhiên được nghe những lời
góp ý không mấy êm tai của họ. Cũng may là năm sau lại đến lượt một cô
con gái nữa lấy chồng và lần này ông không đủ can đảm để đi xin điện hàng xóm
lần nữa nên “ông nhà đèn” mới có cơ hội để thu tiền điện nhà ông.
Nhưng rồi các con của ông Khá đâu
muốn sống gần cha mẹ, hễ ai đến tuổi lập
gia đình là đòi ra ở riêng vì không chịu
nổi sự hà khắc. Hai đưá con trai út đã nghỉ học cũng chỉ ngoan ngoãn
nghe lời một thời gian rồi sau đó chúng đi làm thuê, làm mướn những công việc
lao động phổ thông đơn giản để kiếm tiền
riêng thấy sướng hơn là làm cho nhà mình. Chúng không chịu nổi suốt ngày này
qua ngày khác phải chôn chân trên cánh
đồng nắng cháy hay phải giam mình
trong các rẫy cà phê bạt ngàn, bị chính cha mẹ đẻ của mình vắt kiệt sức lao
động để của cải làm ra ngày càng đầy lên trong khi những ước muốn chính đáng
của chúng đều bị chôn vùi. Điều tệ hại nhất là ông Khá không sai khiến hai đứa con út được nữa nên cứ để mặc chúng
muốn làm gì thì làm.
Khi không tìm được việc, không có
tiền tiêu, bọn chúng bèn giở trò đạo tặc ngay trong nhà nên một số đồ dùng
không biết đội nón ra đi từ lúc nào. Đặc biệt là cà phê- một thứ hàng hoá có
giá mà rất dễ tiêu thụ, dù cất ở kho hàng trên cao với chiếc cầu thang chống
trộm nhưng bọn chúng vẫn có cách để tẩu tán ra bên ngoài.
Do không sai khiến được con mà cũng
không muốn mất tiền thuê nhân công hái cà phê (vả lại ai cũng bị ông chê là
làm dở, không đáng đồng tiền bát gạo)
nên cả hai vợ chồng già- đã quá tuổi để leo trèo, lại cứ phải bắc thang
leo vắt vẻo trên cành cao như người làm xiếc trông vừa đáng thương vừa buồn
cuời làm sao! Mà cà phê mít lại rất cao, ở vùng này mọi người đều chặt bỏ để
thay bằng giống cây thấp hơn, dễ thu hái mà giá trị kinh tế cũng cao hơn nhưng
lão tiếc tiền đầu tư và khoảng thời gian
bị thất thu để chờ cây mới. Chao ôi! Phàm cái gì mà tính toán già quá thì
lại… hoá non.
Cứ thế, ông bà già phải trèo cây hái
cà phê thì cứ trèo, mấy đứa con đang tuổi ăn tuổi lớn thích đi làm thuê bên
ngoài thì cứ đi. Những lúc quá tủi cực, vừa làm ông vừa chưởi đổng và mắng
nhiếc vợ không biết dạy con, bởi vì… con hư tại mẹ. Cho đến một hôm, một người
bạn của con ông chạy về báo hung tin thằng con út bị cây ngã đè đang cấp cứu ở
bệnh viện. Bác sĩ khuyên nên chuyển gấp vào Trung tâm chấn thương chỉnh hình ở
Sài Gòn vì cột sống bị tổn thương có thể
dẫn đến tê liệt nhưng ông Khá cứ nhất quyết
để chờ người chủ nơi con ông đang làm thuê chịu trách nhiệm mọi chi phí
rồi mới chịu đưa đi. Ông ta đem tính mạng và sự an nguy của con ra mà thi gan,
mà gây sức ép với người chủ với suy nghĩ
“cứ để đó, nếu nó có ra làm sao thì họ phải chịu hoàn toàn trách
nhiệm”. Do trì hoãn và không được chữa
trị triệt để nên cuối cùng thằng con ông bị liệt nửa người thật sự, mà ông Khá
cũng chẳng thể nào buộc người ta phải trả lại sức khoẻ cho con ông như trước, tiền bạc lúc này đã trở thành vô
hiệu. Giá như con trai ông bị nạn và bị
tàn phế trong một trường hợp khác với một hoàn cảnh gia đình khó khăn, có lẽ búa rìu của dư luận đã không nhắm bổ
vào ông.
Từ đó trở về sau, cuộc sống của gia
đình ông Khá đã trở thành đề tài cho bà con chòm xóm bình luận, đàm tiếu, mà làm sao có thể ngăn cấm được
“bia miệng” của thế gian. Cụ Trí- một
người hàng xóm chung một hàng rào với nhà ông Khá, trong những lúc trà dư tửu hậu thường nói với
bà con rằng:
- Bà Năm đi bán vé số và giúp việc nhà theo giờ cho người ta mà nuôi được
hai con tốt nghiệp đại học; ông Huân chạy xe ôm, bị vướng vào cái “lí lịch
không rõ ràng” thế mà các con ông vẫn học hành giỏi giang, có nghề nghiệp đàng
hoàng; còn đằng này giàu có như ông Khá
thật là vô nghĩa. Ai dám chắc sau này con cháu ông không làm tiêu tan hết gia
sản vì chúng đâu có học được từ cha mẹ cách sử dụng đồng tiền sao cho có ích
nhất.
Một ngưòi khác cũng góp lời:
- Đúng vậy, nếu chỉ biết chăm bẵm cho cái túi tiền càng ngày càng
nặng lên mà xem nhẹ các giá trị khác thì sẽ chuốc lấy hậu quả nhãn tiền ngay
đấy thôi.
Mặc cho thiên hạ muốn nói gì
thì nói, lão "Harpagon tái thế" vẫn chưa thôi đam mê
tích luỹ của cải không hề biết chán vì biết bao nhiêu là đủ cho người có máu
tham. Ông cũng không có được giấc ngủ yên lành vì luôn sợ bị mất trộm, lo lắng
sau này không biết để của cải lại cho ai và cũng không làm sao có thể mang theo
được sang bên kia thế giới !!!
Tháng
9-2011
Nguyễn Đoan Tuyết (Pleiku)
.jpg)
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét