Nhà văn Mang Viên Long
Ông ngồi bên chiếc tủ nghề đặt nơi vỉa hè
của con đường dẫn vào chợ nơi phố huyện quê ông, đang cặm cụi với công việc. Vẫn
chiếc tủ hành nghề, vẫn công việc hệt như bao người thợ sửa khóa khác, có điều
ông đã quá tuổi so với cái nghề vốn thường dành cho lớp trẻ, lớp trung niên. Vừa
giũa-mài-cắt-gọt từng chiếc chìa khóa dường như ông cũng vừa đeo đuổi những dự
phóng, những suy tư cho trang viết của mình với nếp trán đăm chiêu. “Mang Viên
Long, “ông giáo già sửa khóa” đó à? Ổng hay lắm đó, vừa sửa khóa, vừa viết lách,
hễ không có khách thì ổng trật quyển tập ra kê trên chiếc ghế nhỏ mà viết, viết
hoài viết hủy vậy đó...”, nhiều người ở thị xã An Nhơn (tỉnh Bình Định) đã nói
khi tôi hỏi tìm đến ông...
Phố huyện An Nhơn
vừa mới được “lên” thị xã từ tên cũ là thị trấn Bình Định - nơi có thành Bình
Định, cái tên được lấy đặt tên tỉnh. Thị xã vẫn không mấy lớn, không nhiều cách
tân, nét xưa dáng cũ vẫn còn. Đến nhà ông Mang Viên Long phải vượt qua một cổng
chào đường bệ trên con đường lớn của thị xã, rồi tẻ vào con đường nhỏ mang tên
mới Thanh Niên nhưng tên phường được giữ nguyên tên cổ: Bình Định, cách chỗ
ông hành nghề sửa khóa chỉ hơn một cây số.
Ngôi nhà ông đang “tá túc” – nói theo lời ông,
là của người con trai út, mới lập gia đình nhưng lại sống theo quê vợ và đang
làm việc ở huyện kề bên, thành ra ông đang sống một mình. Từ mớ sách trên bàn,
ông lấy ra hai quyển còn thơm ngái mùi giấy mới, hồ hởi: “Mình mới ở Sài Gòn
về. Vừa để “xem trước” quyển sách sắp
ra, vừa nhờ một vài bác sĩ là bạn bè ở trong ấy coi lại sức khỏe cho mình. Nhân
tiện lấy luôn một ít tác phẩm mới in hồi tháng trước của mình về cho bạn bè,
cho người đặt mua...”
Mở bìa của hai tác
phẩm vừa in ra đã thấy “Như những giọt sương” là quyển thứ 17 của ông. Ở phố
huyện quê nhà ông, cả ở thành phố Quy Nhơn cách chỗ ông chừng 20 cây số không ai
gọi ông với cái danh vị nhà văn kèm theo tên như thường gọi những nhà văn khác mà
chỉ gọi thẳng tên ông thôi. Cũng dễ hiểu, ông chỉ là một người lao động chân
tay tranh thủ chút thì giờ dôi ra từ công việc, cả nhín ngủ ban đêm để viết lách.
Hơn ba mươi năm nay, kể từ ngày ông rời bục giảng, người ở đây vẫn thấy ông là
một người làm đủ mọi việc – một “thợ đụng”, từ cuốc đất, dọn vườn đến phụ hồ,
sửa xe đạp, xe máy..., và sửa khóa là nghề ông trụ lại khi cơ bắp bắt đầu xuống
sức.
Ít ai biết trong
những tháng năm cực nhọc, dãi dầu tay bút ông vẫn đêm đêm miệt mài trên trang
giấy. Hàng trăm truyện ngắn, hàng trăm bài tạp văn, tiểu luận của ông đã được
viết từ bàn tay chai sần của nghề lao động chân tay trải từ quê nhà cho đến nơi
viễn xứ. Một sức viết, một sự thắng vượt gian nan cho văn nghiệp đáng trân
trọng. Nhưng ông vẫn khiêm nhường: “Có gì đâu, hễ ai yêu cuộc đời, yêu văn
chương thì làm được thôi mà!” Và cũng từ tính khiêm cung, lặng lẽ của một người
lao động giữa chợ đời đó của ông, ít ai biết ông đã đến với văn chương từ rất
sớm. Ở miền Nam
thời trước, với những ai hay đọc sách-báo, cái tên Mang Viên Long đã khá quen
thuộc, gần gũi với họ. Là một cây bút truyện ngắn được định danh ngay từ những
tuyển tập tryện ngắn xuất bản từ những năm đầu của thập niên 1970, cây bút Mang
Viên Long – tên thật cũng là bút danh của ông – đã chiếm được tình cảm của
người đọc nhờ ở bút pháp dung dị, trong
sáng, cốt truyện luôn bám sát những phận người, tình đời, thời cuộc. Ngoài những
tập truyện được in sách, truyện ngắn, tạp văn, tiểu luận, phê bình văn học của cây
bút - nhà giáo trẻ Mang Viên Long cũng góp mặt thường xuyên trên những tạp chí
có tiếng lúc bấy giờ: Văn, Bách Khoa, Phổ Thông, Khởi Hành, Ý Thức, Tuổi Ngọc...
Được cầm bút viết
là hạnh phúc, trong câu chuyện, ông luôn nhắc đi nhắc lại. Ông kể, năm 1978,
khi nghỉ dạy (môn Việt văn và Anh ngữ), vì cuộc sống gia đình có quá nhiều khó
khăn, bức bách, ông cứ e mình khó mà cầm
bút lại. Nhưng canh cánh với nghiệp văn chương, chỉ dăm năm sau, giữa khó khổ vây bủa tư bề ông đã cố nối lại
duyên xưa với trang viết, cả những khi dạt vào Nam kiếm sống. Như hoa vẫn nở trên nền
sỏi đá, và lục bình vẫn vừa trôi vừa trỗ
bông! (*)
4 tác phẩm của Mang Viên Long trước năm 1975
Với gần 200 truyện
ngắn được in, “nhà văn không thẻ” Mang Viên Long quả là cây bút có lượng truyện
ngắn đồ sộ. Sao với văn tài như vậy, ông không viết tiểu thuyết? Vẫn điềm đạm,
ông cho hay cuối năm 1974 ông đã hoàn thành tiểu thuyết “Thân như ngọn cỏ”,
chưa kịp in, rồi bản thảo cũng bị mất vì loạn lạc. Viết truyện ngắn với ông như
là nhu cầu tối ưu vì ông muốn “ghi” lại được nhiều hơn, thật hơn những gì bày
ra ngồn ngộn trong cuộc sống, nhất là từ
những buồn vui, được mất từ những phận đời bình dân, hèn mọn, những số phận hẩm
hiu, chìm khuất vắt qua thời cuộc. Ngay từ buổi đầu cầm bút, ông nhận ra thể
loại truyện ngắn có thể giúp ông dễ đạt sở nguyện trở thành người thư ký của
cuộc đời hơn là viết tiểu thuyết. “Bạn đọc ngay từ đầu đã “chọn” mình viết
truyện ngắn rồi mà, làm sao mà mình bỏ truyện ngắn được”, ông nói và cười hiền.
Những tập truyện của ông được in trước năm 1975 mà ông đang có được là nhờ bạn
bè cùng những bạn đọc không quen ở xa gởi đến tặng lại ông nhờ họ biết được địa
chỉ của ông sau ngày ông “trở lại” văn đàn, năm 2003.
Vẫn giọng văn của
ngày nào, trong trẻo, nhẹ nhàng, không chỉ người đọc cũ, ngay cả người đọc mới
vẫn thích văn ông, truyện ông hôm nay. Giũ liền mạch viết từ tấm lòng thiết tha
với cuộc đời, hàng trăm truyện của ông là những lát cắt tươi rói từ cuộc sống
với những nhân vật, những cảnh ngộ ai cũng thấy đâu đấy chung quanh mình, trong
đời mình. Truyện ngắn, như nhiều người nói, tưởng dễ viết nhưng lại không phải
vậy. Thế mà cây bút Mang Viên Long nay vẫn viết khỏe, vẫn không bị cái bóng hôm
qua của mình phủ đè, che chắn làm mình bị ngộp, bị tắt tỵ trên hành trình sáng
tạo. Với hàng trăm truyện đã viết, truyện nào cũng là một “phát hiện” dù ông
chỉ “lấy ra” từ cuộc sống đã nói lên điều đó. “Viết là để yêu thương thêm cuộc
đời”, ông nói, xòe đôi tay chai sần, trầy xước, nhiều chiếc móng bị giũa lẹm
sâu vào khi ông giũa chìa cho khách. Đồng hành với cuộc sống, không cường điệu
những tiêu cực, không bi thảm hóa nỗi đau, lấy yêu thương, nhân bản làm đầu, đặt
niềm tin trọn vẹn vào lẽ yêu thương, có lẽ nhờ vậy mà người thợ khóa - nhà giáo
Mang Viên Long ở tuổi 70 vẫn còn viết khỏe. Trong ngôi nhà trống vắng, vượt qua
nỗi buồn của gia cảnh vốn cũng có nhiều trắc trở, đêm đêm ông vẫn viết, tiếp
nối những trang dòng được ông viết trên chiếc ghế con bên chiếc tủ sửa khóa. Ngoài
tập truyện thứ 18 sắp xuất bản, ông đang viết tiếp cho hai tập còn dang dở.
Bao năm nhọc nhằn
mưu sinh, lại dồn sức cho viết lách, sức khỏe ông nay đã suy sút. Nhưng vẫn như
thuở nào, ông vẫn hăm hở trước trang viết. Không còn quá nặng chuyện mưu sinh, ông
cho mình càng nợ cuộc đời này nhiều hơn nữa nếu lơi lỏng tay viết. Những sẻ
chia của bạn bè, bạn đọc gần xa ông nhận được như là những phần thưởng thôi
thúc ông phải cần mẫn hơn với công việc. Văn chương giúp ông nhìn sâu hơn vào góc
khuất của phận người trong chuỗi biến thiên, dâu bể của cuộc đời, viết lên mỗi câu chuyện là góp chút nhỏ nhoi
vào cho sự thắng vượt của tình yêu thương, của lẽ thật và niềm tin trước những
khổ đau, bất hạnh của đời người. Cũng nhờ vậy những tác phẩm của ông luôn được
một số nhà sư ở các nơi đặt mua mỗi tác phẩm vài ba chục quyển. “Đó cũng là niềm động viên, khích lệ mình phải
cố mà viết...”, ông nói và cười, trông ông thật an lạc.
Huỳnh Văn Mỹ
(Nguồn: Tạp chí Kiến Thức Ngày Nay, số 852, ngày 10/04/2014)
(*) Những chữ viết nghiêng là lời của nhà thơ Đynh Trầm Ca.
.jpg)
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét