Thanh Bình Nguyên
Xã Phong Tân cách xa thị trấn Giá
Rai gần mười cây số, nhưng ngày đó chưa có xe chạy nên phương tiện đi
lại chủ yếu là tàu đò và lội bộ. Thầy Huân chủ nhiệm lớp ba có
dáng người cao, hơi ốm, nghe đâu thầy mới học xong lớp chín thì nghỉ,
sau này trường tiểu học thiếu giáo viên nên thầy xin vô dạy hợp đồng.
Minh không hiểu làm sao thầy Huân
có thể dạy cho học sinh, trong khi thầy chưa từng một ngày học sư
phạm. Một hôm Minh chép bài toán trong sách giáo khoa lớp mười của
anh Ba, học ngoài huyện về nhà chơi, rồi len lén qua căn phòng tập
thể nhỏ xíu bằng lá dừa nước và cây đước nơi thầy đang ở.
Thầy Huân nhìn nó với ánh mắt
hơi buồn rồi lên tiếng:
- Có
chuyện gì vậy Minh, bữa nay rảnh rỗi sao mà qua thăm thầy?
Minh giả
bộ ấp úng.
- Dạ…
anh Ba con nhờ qua thầy hỏi bài toán này.
Thầy Huân
cầm lấy tờ giấy kẻ ô màu vàng đậm, khẽ thở dài…
- Tại
sao lại hỏi thầy? Ba em là giáo viên giỏi môn toán mà.
Thầy im
lặng nhìn qua khung cửa sổ, một lúc sau thì lên tiếng, giọng lạc đi.
- Chắc
Minh đã biết thầy mới học qua lớp chín thì nghỉ, nhưng tại sao thầy
không học nữa thì nhiều bạn vẫn chưa hiểu. Nhà thầy nghèo lắm,
không có điều kiện học tiếp như anh
Quân em. Sáu năm trước, khi vừa thi tốt nghiệp phổ thông xong thì ba
thầy bỏ đi thiệt xa, lúc đó thầy định đi biển đánh cá cho ghe cào
của một người quen, nhưng má thầy đương bịnh nặng mà mấy đứa em thì
quá nhỏ…
Đôi mắt thầy Huân đỏ hoe. Minh
bắt đầu ân hận, không hiểu sao gò má lại ướt nhoè. Khi đứa trẻ biết
mình có lỗi thường dễ xúc động và cố tìm cách bày tỏ sự ân hận
bằng nhiều cách, nó chọn cho mình hành động nhạy cảm nhất là khóc.
Thầy Huân khẽ bật cười.
- Ủa
Minh sao vậy? Em mít ướt giống con gái quá. Con trai mà mau nước mắt
và đa cảm thì sau này sẽ lận đận à nghen.
Minh bặm
môi cười mím chi rồi lí nhí nói trong miệng.
- Em
xin lỗi thầy…
Thầy Huân
nhìn nó, khuôn mặt rầu rầu, như chợt nhớ điều gì đó, thầy nói.
- Má
thầy trở bịnh hổm rày, thầy định khuya nay sẽ đi tàu đò về nhà. Em
nhớ nói với mấy bạn là thầy cho nghỉ nghen. Mà Minh nè, thầy đố em
câu này: “Nhân bất học bất tri lý,
ngu si đần độn bất tri tồn” em thử suy nghĩ coi nó có nghĩa gì.
Vài bữa quay lên trường thầy sẽ xách nhiều dừa xiêm cho em. Ở lại ráng
siêng học và ngoan nghe.
***
Thầy Huân
vừa về nhà được ba bữa thì chuyện không may đã xảy ra. Chiều đó, Minh
đang gánh nước từ cây nước máy bên hông Uỷ ban xã về nhà, mải mê suy
nghĩ về câu hỏi của thầy Huân, nên nó cứ lầm rầm trong miệng. Đột
nhiên chú Sáu Kỳ chủ tịch xã từ phía sau bước tới ngắt tai Minh đau
nhói, mặt phừng phừng nổi giận.
- Ê.
Thằng nhỏ kia, ai dạy mày nói câu đó hả?
Hoảng hồn
trước sự kỳ lạ của chú Sáu, nhưng vô cớ bị nhéo đau nên nó cự lại.
- Con
có nói gì liên quan tới chú Sáu, mắc mớ gì mà chú ngắt tai con.
- Còn
cãi nữa hả, tao mới nghe mày nói lí nhí câu: “Nhân bất học bất tri lý, ngu si đần độn bất tri tồn”. Mày
là con nhà ai mà dám hỗn?
- Con
đâu nói gì đụng chạm chú đâu, chú đi sau nghe lén người ta là bất
lịch sự, vậy mà còn nói con hỗn nữa là sao. Con về méc với má để
ngày mai phạt lại thằng Quẹo con chú cho mà coi.
Chưa dứt
câu, Minh cố dùng sức nới bàn tay chai cứng của chú Sáu ra, cặp
thùng lắc lư rồi đổ nước lênh láng ra đường.Vừa lúc đó mẹ nó đi
dạy về, từ xa người vội vã chạy đến, giọng hoảng hốt.
- Trời
ơi! Có chuyện gì vậy Sáu Kỳ. Bộ thằng Minh nó hỗn với chú hả?
- Thằng
nhỏ này là con chế Hai sao.
Giọng chú
Sáu dịu lại.
- Ừ.
Cháu nó nhỏ nên không biết lỗi phải gì mong chú bỏ qua cho.
- Hổng
có gì đâu chế Hai, tại tui nghe nó nói cái gì mà bất học rồi ngu si
đần độn, ý nói tui ngu dốt thất học, nên mới nổi nóng. Ai ngờ nó
là con chế.
Có mẹ bên
cạnh nên Minh không còn sợ nữa, nó liếc xéo chú Sáu rồi lên giọng.
- Câu
đó là thầy Huân đố con, chú Sáu hổng hiểu nổi đâu!
Chú Sáu
Kỳ khẽ nhăn trán lại, sau đó quay qua chào mẹ Minh rồi bỏ đi…
Mẹ khẽ
cú nhẹ lên đầu nó rồi nói nhỏ: “Bộ con chưa biết chú Sáu không được
học cao hay sao, đừng nói gì tới chuyện học hành trước mặt ổng nghe
chưa”.
***
Sáng thứ
hai thầy Huân quay về trường, không ngờ ban giám hiệu đã quyết định
chuyển thầy vô ấp Xóm Dừa. Trong đó chỉ có hai lớp học cất bằng lá
dừa nước nằm trơ trọi giữa đồng nên buồn hiu, mấy thầy giáo trước vô
dạy chưa được ba tuần thì vội vã xin chuyển trường hoặc bỏ ngang.
Chiều.
Thầy qua chào ba mẹ Minh, khuôn mặt không biểu lộ cảm xúc, nhưng nó
biết thầy rất buồn. Tiễn thầy Huân ra bờ sông, trước khi chèo xuồng đi thầy nói nhỏ vào tai nó:
“Má thầy bỏ đi xa rồi. Thầy đã gởi ba đứa em qua nhà chú Út, rồi
về trường xin nghỉ dạy để đi biển. Minh nói với ba kiếm người khác
dạy thế giùm thầy. Ở lại ráng chăm học nghen, mai mốt có dịp về
chơi thầy sẽ xách nhiều khô đuối, khô mực cho em”. Mắt thầy Huân đỏ
hoe, thầy vội lách xuồng quay ra giữa sông, rồi chèo đi…
***
Khuya. Khó ngủ
nên nó cứ thấp thỏm trong mùng. Cây đèn dầu tỏa ánh sáng, mờ mờ,
lắc lư trong bóng tối làm nó không chợp mắt được. Minh vén mùng,
ngồi dậy cầm cây đèn đi qua phòng thầy Huân, qua đầu dãy nhà tập thể
giáo viên nó nghe những tiếng khóc ấm ức. Âm thanh đó vang lên từ
phòng của cô Thanh dạy lớp tư. Nó
tò mò, nép vào cửa lắng nghe.
- Sao
anh lại bỏ đi, em có làm gì sai đâu?
Minh tròn mắt
ngạc nhiên, nhủ thầm: “Cô Thanh giận thầy Huân bỏ đi sao?”. Cô Thanh
chợt lên tiếng:
- Ai
ngoài đó?
- Dạ!
Con là Minh đây cô.
- Minh
chưa ngủ sao?
- Khó
ngủ nên con đi lòng vòng chơi.
- Vậy
vô phòng cô một chơi một chút, rồi về nhà ngủ, mai còn đi học sớm.
Bước vào căn
phòng nhỏ xíu, bốn tấm vách lợp bằng lá dừa nước mỏng và thưa,
giữa phòng cô Thanh căn một tấm vải bông. Minh chăm chú nhìn vào cái
chảo đặt trên lò xô đặt cạnh vách, mắt nó nhíu lại tỏ vẻ thắc
mắc.
- Ủa
cô Thanh hong quần áo hả?
- Không…
- Đồ
này đâu phải của cô. Chắc của thầy Huân hả?
- Sao
con biết?
- Biết
chứ! bữa trước thầy Huân xây lại cái máng heo cho mẹ con, bị con heo
nái cắn rách vạt áo chỗ này nè. Mà
sao cô lại bỏ quần áo thầy Huân vào chảo, lại còn lấy đũa
đảo qua đảo lại như xào rau muống vậy.
- Tại
cô nhớ thầy Huân, thầy ấy đã đi mấy tuần rồi chưa thấy về thăm. Cô
nghe nguời ta nói làm vậy chú Hoàng sẽ sốt ruột mà tìm gặp cô.
- Hay
quá ha, bữa nào nhớ thầy Huân con cũng bắt chước cô làm vậy coi sao.
Nhưng mà con đâu có đồ của thầy Huân.
- Con
không làm được đâu, chuyện này chỉ dành cho người lớn hay hai người
thương nhau.
- Con
thương thầy Huân lắm, tội nghiệp thầy ghê. Má thầy Huân bỏ đi xa, nên
thầy buồn mới xin nghỉ dạy, đi làm ghe cào ngoài biển Năm Căn.
- À!
Thầy buồn nên mới đi xa cho đỡ.
- Vậy
cô có buồn không?
- Cô
đang thất vọng lắm. Thôi con về ngủ đi, khuya lắm rồi đó.
***
Sáng. Minh
đang quyét sân, thì một người phụ nữ mặc bộ đồ bà ba nâu, đưa cho nó
một phong thư nhờ chuyển giùm tới cô Thanh. Dọn dẹp nhà cửa xong, nó
thay đồ đi học rồi ghé qua phòng cô Thanh.
- Cô
cám ơn Minh nghe.
Giọng cô
Thanh run lên.
- Thư
của ai vậy cô?
- Thư
của một người bạn cũ. Mà Minh nè, tối nay ghé phòng cô có chút
việc nhờ con. Giờ con vô lớp đi.
Cả ngày Minh
thấp thỏm, vừa buồn vì lớp ba phải thay giáo viên mới, cô Minh khó
tính nhất trường nên không được học sinh thích, nó chỉ mong sao trời
tối thật mau.
Tối. Mới
bảy giờ mà màn đêm đã bao kín khuôn viên trường. Ăn
cơm, học bài xong
nó liền chạy qua phòng cô Thanh. Cô đã ngồi
đợi từ lâu:
- Minh hả, vào đi con. Cô sắp phải đi xa,
nếu tối mai cô không về
thì con đưa lá thư này cho mẹ giùm cô.
- Cô
định về quê hay đi biển?
- Cô
không biết nữa. Thôi con về học bài đi. Cô cám ơn Minh nhiều lắm. À!
cô tặng con cuốn sách toán lớp ba nè, ráng học nghen.
- Con
muốn xin cô một bộ đồ. Bữa trước thầy Huân đi gấp quá nên con hổng
xin được, giờ cô bỏ đi nữa con buồn lắm.
- Ờ!
Cô tặng con chiếc khăn tay này nghe.
- Dạ,
con cảm ơn cô…
***
Cơn bão đang
về, làm cho mưa dầm dề suốt ngày. Nhà trường phải cho học sinh nghỉ
một tuần. Minh ngồi trong bếp, đang trở qua trở lại chiếc khăn tay
trong chảo. Trước đó nó đã dùng viết ghi vào khăn câu hỏi của thầy
Huân, lòng thầm mong thầy và cô Thanh sẽ mau quay về. Chợt nghe ba mẹ
đang nhắc tên thầy Huân, Minh vội vàng chạy lên nhà trước.
- Mẹ
ơi thầy Huân khi nào về đây chơi vậy?
- Thầy
có việc đi rất xa nên không về được đâu con.
Mẹ quay
người ra cửa, giấu lá thư vô túi áo, hai mắt ngân ngấn nước.
- Vậy
là con không có khô mực rồi. Sao người lớn lại thích đi xa hoài vậy.
Lửa bùng
lên trong bếp, ba vội vàng chạy vô dập lửa. Minh hốt hoảng chạy theo,
chiếc khăn tay đã cháy rụi, những làn khói xám bay qua mái lá, hoà
vào nước mưa tan biến.
Minh vốn
mau nước mắt nhưng chiều nay không thể khóc được. Nước mắt chỉ có ý
nghĩa khi đứa trẻ muốn người lớn tha thứ cho những lỗi lầm nhỏ,
nhưng khi hậu quả của bài học đó quá lớn thì nó không thể làm gì
khác là chờ đợi…
Thanh Bình Nguyên (TP. HCM)
Câu chuyện thật cảm động ! Điều kiện trường lớp ,thầy trò học hành ở quê nghèo thật là khó khăn,nhưng tình cảm luôn dạt dào nhân nghĩa ! Chúc tác giả luôn có nhiều niềm vui....
Trả lờiXóaCám ơn chị Trần Kim Loan. Câu chuyện mình viết lại cũng hơn 20 năm rồi, mà ngỡ như mới hôm qua thôi...
Xóa