Ta ngửa
mặt nhìn trời xanh đất nước
Cánh
đầm nào đưa tới ngát hương sen...
Câu thơ tôi đã
viết thủa nào vẫn hiện hữu đến ngày nay. Về sen, loài hoa rất phổ biến gần gũi
với con người, ngắm nhìn mát mắt, dịu êm nỗi lòng. Hoa sen biểu tượng cho thanh
cao, tinh khiết, là kết tinh của trời đất, âm dương.
Sen được con người
trân trọng nâng niu, chẳng những đẹp mà còn là sản phẩm của thiên nhiên ban tặng
cho con người trên cả hai bình diện: tinh thần và vật chất. Là món ăn, uống bổ
dưỡng cho sự khang kiện của con người. Sen có biệt danh Liên Hoa. Lá sen gói
bánh, gói xôi, gói cốm thơm bàn tay em; lá sen đội đầu mát rượi mùa hè. Nhị sen
ướp trà sao mà thơm, mà ngon đến lạ lùng, mỗi sớm uống chén trà sen:
Nhất
trà thanh thuỷ dạ quang tâm...
Hạt sen – “nhân
thạch quả” xoè nở trắng trong bát chè mát ruột mùa hạ. Hạt sen khô trắng trong
ôm đường bùi ngọt trong món mứt ngày xuân. Chén thuốc bồi bổ sức khoẻ không thể
thiếu hạt sen, có tên liên nhục. Cánh hoa sen với màu phấn hồng quyến rũ ôm thực
phẩm trong đĩa thức ăn. Và Sen cho con người nhiều lắm, tất cả. Củ và rễ sen,
món súp ngó sen hầm gà sao mà bùi, mà thơm, mà ngon nồng nàn đến vậy. Với món nộm
ngó sen nhâm nhi tinh cốt lương thực thứ rượu nếp cái hoa vàng thì thôi rồi,
ngon ơi là ngon. Mỗi lần thưởng thức món ngó sen tôi nhớ đến tuyệt tác thơ Kiều
của đại thi hào Nguyễn Du:
“Dẫu
lìa ngó ý còn vương tơ lòng...”
Và
đến cái tâm Sen – “Liên Tu” tên dược liệu, uống nó đưa ta vào giấc ngủ êm đềm,
mơ giấc mơ đẹp; rồi gương sen – “Liên phòng” cho lợn, cho gia súc ăn mau lớn,
thịt rất thơm ngon.
Sen
cho con người nhiều lắm, tất cả.
Nhị
vàng bông trắng lá xanh
Gần
bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
Sen
đẹp và thanh cao được con người trưng trong bình, lọ trân trọng chốn thiền Phật
đài và nơi thờ tự đình, đền; trên bàn thờ gia tiên mỗi mái ấm gia đình.
Thời
nhà Lý đạo Phật là quốc đạo phát triển và hưng thịnh, khắp nơi xây cất, dựng
chùa. “Lý Triều nhị bách dư niên/ Sử cáo hồng lâu đô thị Phật”. Kiến trúc chùa
nổi bật hình hoa sen, ẩn hiện khắp nơi từ cấu trúc kèo, câu đầu, con đố, đỡ trụ
thường chạm khắc hoa sen. Nội tự: cửa võng, bàn thờ, án thư đều cuộn nổi lên
hình hoa, lá sen. Đặc biệt tượng Phật ngồi trên đài sen sơn son thếp vàng đặc
trưng miêu tả tôn vinh sự cao cả của đức Phật và hoa sen.
Vua
Lý Thánh Tông (1028-1054) trong giấc mơ an lành, người thấy Phật Bà dắt tay
lên toà sen. Thiền sư Thiền Tuệ khuyên nhà vua xây chùa dựng một cột đá duy nhất
giữa hồ. Trên cột đặt toà sen của Phật, trong hồ trồng hoa sen. Chùa toạ lạc tại
kinh kỳ Thăng Long, Hà Nội ngày nay, gọi là Chùa Một Cột, còn có tên Diên Hựu.
Hoa
sen thanh cao là mô tuýp biểu trưng cho văn hoá thờ tự chốn Phật đài siêu linh
và ẩn tàng trong tâm linh người Việt; trải qua ngàn năm Lý, Trần, Lê, Nguyễn âm
vang sáng rạng đến bây giờ.
Người
viết bài này may mắn mua được pho tượng đồng hun cao 26cm, chân đế tượng 20cm,
nặng 5 kg đầu thế kỷ XX. Tượng đồng đức Phật Bà Quan Thế Âm Bồ Tát đại từ đại
bi. Tượng được tạo khắc công phu tinh xảo. Chân đế tượng là hình sóng nước nổi
cuộn lên lá sen, bông nụ và đài hoa nở trải khắp; tạo bệ đỡ vững chắc, cảm giác
như mênh mông. Chính giữa nổi lên một thân sen vươn lên mạnh mẽ, xoè rộng ra
hình lá sen uyển chuyển ôm trọn ngai với lớp cánh sen xếp đều để đức Phật ngồi.
Hình tượng chủ đạo lá sen ấy được cấu trúc xếp lượn, đan cài từ phía sau vươn
ra hai bên và cuộn lên thành vòm lọng che và chắn hai bên đức Phật ngồi. Người
đang trầm lặng... Đức Phật Bà đầu đội mũ hình cánh sen và cánh phượng phô mái
tóc óng mượt với khuôn mặt thanh tú, tươi đẹp, hiền hoà, thánh thiện. Người cúi
xuống nhìn ngắm chốn trần gian. Người toạ thiền áo thụng được tỉa khắc mềm mại,
tà áo lượn xếp rất khéo, mượt mà. Bàn tay phải ngài bắt quyết rất tự nhiên chỉ
lên trời – chỉ thiên; tay trái đặt trên vòng đùi, ngón ấn quyết chỉ địa cân đối,
hài hoà: Thiên Địa âm dương. Hình tượng sen quấn quýt và quán xuyến trong tác
phẩm điêu khắc đẹp này.
Thật
đáng ngợi ca những bàn tay tài hoa của nghệ nhân làm nên cái đẹp vĩnh hằng Hoa
Sen, những giá trị văn hoá mãi mãi tồn lưu cho đời. Sức sống miên viễn của sen thấm
đượm trong thơ ca:
Hôm
qua tát nước đầu đình
Để quên chiếc áo trên cành hoa sen
Hay là em để làm tin trong nhà...
Sen gắn bó với đời
sống con người nơi làng quê. Sen ngân nga trong ca dao, là vật chứng, cái cớ tỏ
tình của đôi lứa, thật ý nhị. Và trong tâm thức nhân dân hoa sen được tôn vinh
cùng với tấm lòng tri ân công đức to lớn của vị lãnh tụ dân tộc bằng lối ví von
giản dị, thực tế mà sáng tỏ:
Tháp Mười đẹp nhất bông sen
Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ
Hoa sen hiện diện
trong nghệ thuật tạo hình: kiến trúc, điêu khắc và hội hoạ bởi những tài năng
và tâm hồn yêu quý hoa sen, đắm say hoa sen của lớp lớp nghệ sĩ, nghệ nhân thả
hồn vào những tác phẩm sen cho đời, thể hiện tâm linh và chiều dày văn hoá Việt.
Trước những bức vẽ hoa sen ta ngỡ ngàng về vẻ đẹp gần gũi mà lạ lùng đến thế; bằng
màu sắc ngôn ngữ hội hoạ nghệ sĩ đã tóm cái đẹp vô vàn của sen trong một khổ nhỏ
bức tranh làm nao lòng người. Ôi chao! Những bức tranh người đẹp hiển hiện sánh
vai với vẻ đẹp vĩnh hằng kiêu sa của sen. Người đẹp Việt Nam được tôn vinh cùng sen toả
sáng...
Hình chữ S từ Bắc vô Nam suốt dằng dặc miền Trung đâu
đâu cũng có sen, những đầm sen bát ngát xanh, rì rào trong gió đàn mát rượi.
Mùa sen đến. Bỗng đột ngột một nụ đầu đàn đâm vút lên, to ra, bung nở thắm hồng
và tiếp nối sức sống căng tràn trăm ngàn bông tưng bừng đua nở khoe sắc ngan
ngát đua hương.
Các
bạn đã bao giờ dừng lại, đứng trước đầm sen chưa? Chao ôi! Hương sen nhẹ nhàng
mơn man trong khướu giác mùi hương ngọt thơm đặc biệt, da diết, nhẹ nhàng, kín
đáo, e ấp làm lòng ta nao nao, dịu nhẹ nỗi khát khao trần tục.
Sen
và hương sen hướng thiện trong mỗi chúng ta; chính là giá trị Chân – Thiện – Mỹ,
giá trị văn hoá dân tộc Việt tồn lưu mãi mãi...
Mùa
sen nở. Hương sen quyện với hương trầm nơi cửa thiền nghe miên man một miền ký ức
vời xa, kéo ta đến bến bờ của lòng vị tha, của tình yêu thương và nhân ái cao
thượng, đẹp đẽ nơi kiếp người này...
Xin
hầu quý vị để kết bài viết nhỏ này bài thơ mới có:
Đầm sen ngan ngát đưa hương
Mơn
man gió hát vấn vương lòng người
Ngập
tràn hương sắc vui tươi mặn mà
Lá xanh hồng phấn màu hoa la đà
Kéo hương thu đến ngân nga nhạc
lòng
Nhấp nhô ngàn đoá
sen hồng
Từ trong lá thắm bềnh bồng trổ
bông
Mà
anh bình đẹp thắm nồng ôm sen.
Nam
Định, hè 2014
N.K
.jpg)
.jpg)
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét