Lần nầy nó về trong nước mắt. Trong tiếng khóc của đám đông người ta vẫn nghe rất rõ tiếng khóc của nó. Nhưng đó là tiếng khóc than bên ngoài, còn tiếng khóc thét căng tràn trong lồng ngực, làm sao ai có thể nghe được. Những tiếng khóc cộng hưởng cùng nhau cứ kéo dài, dài mãi… dài như một đời người!

Khi nó về thì chị mình đã nằm sau lớp áo quan rất dày, gương mặt chỉ còn có thể nhìn thấy qua di ảnh. Gương mặt ấy còn rất trẻ, tấm ảnh thờ cũng rất mới, chị đã rửa tấm hình đó cách đây không lâu. Chị đã chuẩn bị sẵn cho chuyến đi của mình. Chuyến đi nầy, nó không còn có dịp thấy chị quay trở lại.

Nó như sắp quỵ khi đặt chân tới ngạch cửa, khi thấy cỗ quan tài đơn sơ, tấm hình thờ, lư hương nghi ngút khói. Đó là sự thật. Sự thật nầy rất nhiều lần nó đã cố không tin: khi nghe người nhà gọi điện thông báo, khi ngồi trên xe về quê, khi bước từng bước chân vào con hẻm quen thuộc. Nhưng ở ngạch cửa nầy, với những gì trước mặt đây, làm sao không tin được.

Phải chi là một cơn mê sảng, một giấc mơ. Trong chập choạng mộng mị ấy, nó mơ thấy mình về quê khi hay tin chị mất, thấy gia đình làm lễ tang chị, rồi tỉnh dậy mở mắt ra thì mọi thứ hoàn toàn không có thật. Phải chi! Nên nó cố thử nhắm mắt rồi mở mắt, cứ ao ước rằng khi mở mắt ra mình sẽ thở phào nhẹ nhõm thoát khỏi cơn ác mộng. Nhưng có nhắm mắt mở mắt bao nhiêu lần, đến hai mắt sưng đỏ, những gì hiện ra trước mắt nó vẫn không thay đổi. Có chăng là hai hàng nước, càng lúc lại càng trôi nhanh thêm.

Giờ đây dường như nó đang loáng thoáng nghe đâu đó vang lên bài hát “Chị tôi” của Trần Tiến. Là ai hát, hay chính nó đang thầm hát, hay ký ức hát? “Mộ chị tôi bé xinh đứng bên cầu thương nhớ mêng mông, mộ người chưa có chồng”. Bài hát giáng vào nó như một ám ảnh mãi nhức buốt, như một vết cắt dài sâu trong da thịt, mãi sẽ không lành.

Vẫn lư hương, di ảnh, quan tài. Vẫn là tiếng khóc, dài như một đời người…

Trong tiếng khóc đó, có cả tiếng khóc mà nó dành cho sự bội bạc của chính mình.

Chị nó mới phát bệnh mấy tháng thôi, lần trước về nhà nó thấy chị hơi ốm và xanh xao một chút, nhưng cũng còn khỏe và vui vẻ lắm mà, không phải là dấu hiệu của người bệnh nặng. Nó nghĩ có lẽ gần đây công việc vất vả quá nên chị hơi bơ phờ. Có lẽ chị đã biết mình bệnh, nhưng không muốn làm nó lo, dầu căn bệnh ấy là cái án tử treo lơ lửng trên đầu. Chị ơi, tới những ngày cuối cùng chị vẫn không màng đến cảm xúc riêng tư của bản thân sao?

Đã bao năm rồi, nó cứ mãi đi và đi. Đi mà không nhớ mình phải dừng lại, phải quay về. Cuộc hành trình của đôi chân, cuộc hành trình của tuổi trẻ, thôi thúc chàng trai đôi mươi đến nỗi làm nó quên bẵng đi vai chị đang cứ hoài oằn nặng. Chị ơi, chị lấy chồng đi! Dường như có vài lần nó nói như vậy. Nhưng nói để làm chi? Thì cũng là những câu bông đùa bâng quơ, nó chưa bao giờ nghĩ tới hạnh phúc của chị.

Còn chị? Chị có bao giờ nghĩ tới hạnh phúc của riêng mình không?

* * *

Tôi hay tin về chị ấy khi chị đã ra đi gần một tháng. Có lẽ bạn bè nghĩ chỉ là một người không quen thân mấy, không quan trọng để phải báo tin cho nhau, nên chỉ đến một hôm trong lúc ngồi cà phê nói chuyện trời mây gió nước, một người bạn tình cờ nhắc đến sự ra đi của chị. Tôi không khỏi sững sờ.

Chị ấy là một người phụ nữ cần cù, chịu khó nhưng tánh tình rất vui vẻ, thoải mái. Chị ngoài ba mươi tuổi, chưa có chồng, bán cơm trước cổng trường trung học - ngôi trường chúng tôi từng học trước đây. Nhà chị còn có cha mẹ đã ngoài sáu mươi và thằng em trai vừa mới tốt nghiệp đại học ở Sài Gòn. Cha mẹ đã yếu, chỉ bán vài món ăn vặt cho học sinh, cắt củm qua ngày. Lúc đứa em còn đang học thì chị là trụ cột chính của gia đình, vừa lo cho cha mẹ, vừa gửi tiền cho em học xa nhà. Có phải vì vậy mà chị không lấy chồng? Tôi chỉ đặt một dấu chấm hỏi ở đây, không dám tự tiện giải thích theo suy nghĩ chủ quan cá nhân. Và một điều nữa, chị là người ăn chay trường.

Lúc còn học ở đây, bọn chúng tôi thường hay ăn cơm ở quán chị. Đặc biệt là có những buổi học chiều xong rồi lại học tối, nhà xa không tiện về nên chúng tôi ở lại trường, chỉ cần dặn trước “chừa tụi em mấy dĩa cơm nha” thì lúc nào chúng tôi cũng có sẵn bữa cơm chiều no dạ. Chưa thấy chị khó chịu với ai bao giờ, mặc dù “thực khách” đều là những thằng con trai “chọc trời khuấy nước”.

Lúc đó tôi không để ý điều nầy. Vào quán ăn, nói vài câu bông đùa, đôi lúc cũng tâm sự chuyện nầy chuyện nọ, nhưng tôi chưa bao giờ quan tâm nhiều đến cách cư xử của chị. Bây giờ nhớ lại mới thấy rằng chị chưa bao giờ tỏ ra khó chịu chúng tôi, dẫu đôi khi có những đứa giỡn hơi quá trớn, nói năng hơi quá lố… Giá một dĩa cơm chị bán vốn đã rẻ, vậy mà tụi học trò hay xin thêm thứ nầy thứ kia - nửa đùa nửa thật - chị cũng vui vẻ cho thêm. Ăn cơm chưa no, mua một chén cơm thêm, giá rẻ bằng ly trà đá, và cơm đầy ắp cả chén. Chị vừa bán vừa tặng, như một kiểu “hỗ trợ ngầm” cho những đứa em nhỏ còn đang cắp sách.

Với những người bán hàng rong trước cổng trường, chị cũng rất niềm nở. Thậm chí chị cho họ bày bán trước cửa nhà dần dần thành thân thiết, coi như người trong nhà. Sau khi tốt nghiệp phổ thông, tôi có gặp lại chị một lần trong một chương trình từ thiện. Tôi khá bất ngờ khi gặp một người quen đang đứng phát quà cho đồng bào nghèo, chạy đến hỏi thăm vài câu, chị vẫn vui vẻ như ngày nào.

Đời chị tảo tần, tấm thân mệt nhưng lòng thì sáng. Chị hy sinh bản thân để lo cho cha mẹ và em trai. Chị tiếp sức cho những đứa học trò nhỏ qua từng dĩa cơm bình dân. Chị giúp đỡ cho những người bán hàng rong một chốn để tránh mưa nắng. Buôn bán cực nhọc lại còn gánh nặng gia đình, nhưng không thấy chị buồn phiền, lúc nào cũng vui tươi với mọi người. Có bao giờ chị nghĩ đến hạnh phúc tư riêng?

Từ lần gặp trong buổi phát quà đến nay, tôi không về lại trường cũ, cũng không gặp lại chị lần nào nữa. Khi nghe nhắc đến chị cũng là lúc tụi bạn cho biết chị đã mất. Chị bị ung thư. Đột ngột quá! Lúc tôi còn học, chị vẫn là một người phụ nữ khỏe mạnh, nhanh nhẹn, sắc mặt tươi tắn. Tôi chưa từng nghe ai nói chị bị bệnh. Vậy mà…

Rồi chắc hẳn sẽ có người nói: “Ăn chay trường mà cũng chết sớm, làm từ thiện mà cũng chết sớm, vậy ăn chay làm từ thiện chi cho mắc công”. Miệng đời mà, dĩ nhiên. Ở nơi nào đó, chắc chị sẽ mỉm cười, mỉm cười là xả bỏ. Họ đâu biết rằng trong nửa phần đời sau cùng của chị, tâm hồn chị đã an lạc như thế nào. Thứ an lạc đó, nào phải ai cũng có được. Có bao giờ chị nghĩ rằng mình ăn chay làm từ thiện là để được sống dai đâu.

Thiên hạ có thể hy sinh tất cả để kiếm tiền. Chị thì ngược lại. Chị hy sinh tất cả - kể cả tiền và hạnh phúc - để tìm thấy được sự an lạc của chính mình. Những thứ quan trọng nhứt đối với người khác mà chị còn có thể buông xuống, thì cái gì có thể ràng buộc được chị đây?

* * *

Đây là câu chuyện có thật về một con người có thật. Tôi chỉ là một người tình cờ quen biết chị giữa cuộc đời ngắn ngủi. Xin được làm công việc chép chuyện về chị - không là cả đời người, chỉ một vài lát cắt nhỏ mà tôi từng biết. Có một điều tôi chưa từng nói cho chị biết, là tôi và chị cùng thọ giới chung một vị bổn sư.

Trong đạo Phật, người hành Bồ tát hạnh là người thương yêu những người xung quanh, sẵn lòng giúp đỡ khi có thể và dường như chẳng giận ghét ai. Vậy nếu tôi xem chị như một Bồ tát đời thường, không biết có quá lời chăng? Năm mới đã đi qua được một tháng rồi, lại một năm trôi tuột khỏi kiếp đời hữu hạn, có níu kéo cũng được đâu. Tôi tự nhắc nhở với chính mình mà như đang thủ thỉ cùng chị: “khứ lai như thị”.

V.T