Thoa đếm tuổi mình bằng những mùa gánh hoa chợ Tết. Từ lúc bảy tuổi đã lẽo đẽo theo gánh hoa của mẹ đi hết chợ gần chợ xa, từ làng này qua làng khác.

Trên vai mẹ là đôi quang gánh chất đầy những giỏ cúc vạn thọ vàng tươi. Hoa đặt dưới thúng, hoa treo trên đòn gánh rung rinh theo từng bước chân của mẹ. Rồi mẹ già đi, quang gánh trên vai mẹ chuyển dần sang đôi vai thiếu nữ. Thoa đã mang cả thanh xuân của mình rong ruổi cùng những gánh hoa. Dẫu bây giờ người ta chở hoa bằng ô tô, xe máy bán tập trung ở những ngã tư đường, chợ lớn. Thì vẫn có người chờ đợi một gánh hoa rong đi qua ngõ để vẫy tay níu lại. Ngả nón chào nhau dăm ba câu chuyện.

Thường thì ai cũng hỏi mẹ dạo này thế nào, chắc trông vẫn còn đẹp lắm! Thoa nhoẻn cười bảo mẹ già rồi còn đẹp được với ai. Mẹ giờ sống lặng lẽ chăm sóc mấy ruộng hoa. Nửa đêm có khi nghĩ về những câu chuyện từng cóp nhặt trong cuộc đời rong ruổi, mẹ ngồi cười một mình.

Nhìn mẹ, Thoa thường thấy hình ảnh mình của những năm tháng về sau. Nhưng Kha bảo: “Giống sao được mà giống. Em còn có anh mà. Tuổi xế chiều của em sẽ có thêm một người đàn ông bên cạnh, giúp em nhổ tóc ngứa, xâu kim, đan lại hàng rào, cuối năm tát giếng”. Thoa cười bẽn lẽn nhấc gánh hoa lên vai thong thả bước đi.

– Đẹp như mẹ em sao lại chịu sống cảnh chăn chiếc?

– Nhưng mẹ không cảm thấy cô đơn. Mẹ sống bằng ký ức về bố. Thế là đủ.

– Bố em đúng là người đàn ông may mắn. Cả đời vẫn được giữ ấm trong trái tim một người phụ nữ ngay cả khi đã bỏ họ mà đi.

– Thực ra việc mẹ còn giữ tình yêu ấy hay không đâu có quan trọng gì với bố. Bố đã có một mái ấm gia đình. Bố nuôi dưỡng một tình yêu khác.

– Chuyện của chúng mình…

Kha mới nói đến đó thì trời lất phất mưa xuân. Nhớ ra chăn chiếu mùng màn còn phơi ở hàng rào, Thoa vội vã chạy về. Măng phơi đã sắp khô, những bắp ngô để dành nuôi gà cũng đang chờ được nắng để tẽ hạt cất đi. Cứ mỗi lần Kha định nói chuyện trăm năm thì Thoa lại vụt biến mất vì nồi cá kho tiêu đun trên bếp có khi đã cạn. Vì đã dọn mâm mà quên chưa đậy lồng bàn sợ con mèo nhà hàng xóm sang ăn vụng…

Kha đã chờ Thoa hết mùa xuân này đến mùa xuân khác, từ khi Thoa mới mười tám tuổi. Mỗi khi thấy Thoa đi qua ngõ Kha đều lén ngắm mái tóc đen dài chạm vào những cánh hoa vàng rực. Năm nay Thoa đã hai bảy tuổi, tóc đã cắt ba lần ngắn đến ngang vai. Sớm mùa xuân vẫn thong thả gánh hoa qua ngõ. Ai hỏi chuyện chồng con chỉ bẽn lẽn cười trừ.

Mẹ già ngồi ngoài thềm giếng cọ sạch bó lá dong vừa cắt ngoài vườn, bỗng ngẩng lên nhìn đăm đắm vào khoảng sân trước nhà. Thoa biết là mẹ đang nhìn lại bức tranh ký ức về mùa Tết năm xưa khi trong nhà còn có bóng dáng đàn ông. Thoa nhìn theo ánh mắt mẹ cũng có thể mường tượng ở góc sân kia bố đang đứng bổ củi nấu bánh chưng. Đàn gà con xúm xít vây quanh hòng nhặt nhạnh những con mối chạy ra từ củi mục.

Thỉnh thoảng bố ngẩng lên trông chừng đứa con gái nhỏ đang ngồi nghịch những củ hành tươi. Mẹ ngồi gần đó bóc hành muối dưa thỉnh thoảng lại lấy vạt áo lau nước mắt vì cay. Gió xuân thổi những cánh hoa đào tàn sớm dạt về góc sân. Con mèo nhỏ chạy loăng quăng đuổi bắt cái đuôi của chính mình. Mẹ đưa mắt sang góc sân khác. Đó là chỗ người từng gọi là chồng ngồi cạp lại rổ rá để sang năm mới mọi thứ trong nhà đều lành lặn. Đứa con nhỏ ngồi ngoan một góc gặm từng chiếc kẹo bột thơm vị gừng. Mẹ ngồi cắt chiếc áo thời thiếu nữ của mình để may cho con một chiếc áo mới mặc vui vầy ngày Tết.

Ký ức của mẹ đâu có gì nhiều nhặn bởi hạnh phúc ngắn ngủi, duyên phận chỉ là tạm bợ. Năm Thoa được hơn hai tuổi thì bố bỏ đi. Vẻn vẻn hai cái tết nhà có đàn ông vậy mà đủ cho mẹ vui trong suốt phần đời còn lại. Đàn bà suy cho cùng tằn tiện đến từng xu ký ức. Mẹ cười bảo không thế sao có thể sống vui mà nuôi Thoa khôn lớn từng ngày.

– Nhưng không ai sống mãi bằng ký ức đâu con. Mẹ chỉ vui khi thấy con tìm thấy hạnh phúc của riêng mình.

– Thì con vẫn đang sống hạnh phúc cùng mẹ đây thôi.

– Thằng Kha nó thương con thật đấy. Nhưng đàn ông họ không chờ đợi mình mãi được đâu. Liệu mà tính. Đừng có lo cho mẹ. Cứ yên bề gia thất có con bồng cháu bế để mẹ được vui.

– Rồi những khi trái gió trở trời…

– Mẹ tự lo cho mình được. Mà gớm khổ, đây với đó là mấy. Người ta lấy chồng vài trăm cây số còn chẳng lo. Nữa là cách nhau vài ba bước chân…

Thoa định nói với mẹ sự hoài nghi về hạnh phúc cứ nhen nhóm trong ý nghĩ mình. Biết đâu đến một ngày nào đó Kha cũng sẽ bỏ đi như bố đã từng. Thoa không chắc mình sẽ đủ can đảm chỉ nghĩ về những ký ức tốt đẹp để sống. Ấy là Thoa nói thế, chứ nhìn vào mắt người con gái mình yêu, Kha đọc được những lời khao khát.

Như hôm gánh hoa đi qua cổng nhà người ta Thoa bỗng dừng lại ngó cảnh sum vầy xa lạ. Người đàn ông vừa cõng con trên lưng vừa lúi húi vặn lại mấy con ốc trên chiếc xe đạp mini. Người vợ đi qua càu nhàu “chiều con quá sinh hư”. Chị vừa rửa rổ rau xanh dưới vòi nước vừa ngoảnh lại hỏi chồng “anh có thích cho thêm chút tỏi vào nước chấm?”. Người chồng không ngoảnh lại, buông mấy lời trầm ấm “tỏi tốt cho sức khỏe mà em”.

Chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ khiến lòng Thoa mềm nhũn. Đâu có gì to tát cũng đâu cần phải nói với nhau những lời đường mật. Hạnh phúc chính là những dung dị đời thường. Thoa hay gặp những người đàn ông yêu vợ. Có khi thấy họ đang nheo mắt xâu kim hộ vợ. Có khi thấy họ xin hoa bưởi về cho vợ gội đầu. Nên mới có nhiều người đàn ông từng vẫy Thoa lại để mua hoa tặng vợ. Thiên hạ trêu “mua hoa hay là chỉ để ngắm người bán hoa?”.

Không ngẩng lên nhìn Thoa, người đàn ông trả lời thiên hạ mà như nói với chính mình “vợ tui có cái tính khác người. Phải đặt vài cánh hoa cúc vàng dưới gối thì ngủ giấc sâu không bị giật mình”. Thoa ghen tỵ với những người đàn bà xa lạ.

Kha đứng chờ sẵn ở cổng để níu lại hỏi chuyện trăm năm. Người đâu kỳ, chuyện hệ trọng cả đời mà cứ gặp ngang đường dọc chợ. Kha gãi đầu ngượng ngùng “thì sang nhà em toàn tránh mặt anh”. Tại mấy luống hoa đang cần úm lại để nở vào đúng tết. Tại lái buôn đặt mua lá dong nên cần cắt gấp. Tại Kha sang đúng ngày nắng ấm, nên người ta còn bận mang chăn chiếu ra giếng giặt. Bao nhiêu là việc cần làm chứ đâu nào dám tránh mặt nhau. Kha đỡ gánh hoa trên vai Thoa đặt xuống cổng nhà, chỉ tay vào bếp bảo:

– Cứ đặt gánh hoa xuống đây đã. Vào nếm thử bánh chưng mẹ vừa mới vớt.

– Sao năm nay nấu bánh sớm vậy anh?

– Thì mẹ nói gói sớm tiện mấy hôm nữa nhà có cỗ.

– Ủa cỗ gì vậy anh?

– Anh đâu biết.- Kha cười.

Mẹ Kha ngồi bên cạnh mẹt bánh vẫn còn đang bốc hơi nghi ngút. Nhìn thấy Thoa bà cười bảo:

– Thoa đấy à, con vào xem bánh bác nấu có vừa không? Năm nay nhân nhiều thịt hơn, gạo nếp cũng ngon hơn. Bác phải lựa từng tờ lá dong đẹp nhất vườn.

– Cháu nghe anh Kha nói mấy hôm nữa nhà mình có việc?

– Thì việc của hai đứa chứ sao. Tính để cho hai bà già chờ đợi mòn mỏi đến bao giờ nữa? Các con thương nhau đã lâu rồi cũng đến lúc nên tính chuyện trăm năm. Ngày xưa bác với bố thằng Kha cưới nhau cũng vào mùa xuân. Gọi là cưới thôi chứ một chiếc áo lành lặn trong ngày vui cũng không có. Vậy mà sống với nhau trọn tình trọn nghĩa. Tiếc là ông ấy đi sớm quá…

Bà nói rồi khe khẽ thở dài. Bà mặc chiếc áo màu khói, đi đôi tất màu khói, mái tóc cũng bảng lảng màu khói trắng. Những người già hình như rất giống nhau, chỉ cần lơ đãng đi một lúc là có khi ngoảnh lại đã thấy họ tan vào sương khói.

Như mẹ Thoa cũng vậy, vẫn thường xuyên lẫn vào trong kí ức chập chờn. Cho đến khi đàn gà con chem chép đòi ăn, con chó sủa loạn lên báo nhà có khách… thì mẹ mới bừng tỉnh trở về thực tại. Nhưng đấy là khi nhà thiếu vắng tiếng cười. Giả dụ có một đứa cháu nhỏ nô đùa nghịch ngợm, thoắt ẩn thoắt hiện trong những tán cây ngoài vườn hay góc sân, xó bếp để bắt bà không thể rời mắt khỏi nó. Thì thử hỏi những người già như mẹ làm gì có thời gian nghĩ ngợi vẩn vơ.

Kha nắm lấy tay Thoa thủ thỉ:

– Mẹ nói mai sẽ mang trầu cau sang thưa chuyện coi như là dạm ngõ. Rồi chúng mình làm đám hỏi trước tết, ra giêng mình cưới nhau.

– Nhưng mà… mẹ chỉ có mình em.

– Chúng mình lấy nhau nhà thêm con thêm cháu sẽ càng vui chứ em. Bố anh mất sớm, mẹ cũng chỉ có mình anh. Giờ chúng mình nương tựa vào nhau chăm sóc hai mẹ lúc về già.

Tay Kha ấm quá. Thoa cứ muốn để những ngón tay ngoan được bao bọc bởi hơi ấm ấy. Nhưng chợt nhớ ra gánh hoa vẫn chưa bán hết, những bông cúc vạn thọ vàng rực rỡ đang đợi một bàn tay ai đó nâng niu.

Kha nhìn theo bóng người thương gánh cả mùa xuân đi trên con đường làng. Nhìn cho đến khi chỉ còn lại đốm xuân vàng thấp thoáng lẫn trong màu xanh non mơn mởn của cánh đồng lúa hai bên đường thì mẹ ở trong nhà gọi với ra:

- Kha à, sang vườn cô Sáu chọn buồng cau và những lá trầu đẹp nhất đi con.

V.T.H.T