Tháng ba về, nắng chuyển mùa chớm hè, nhìn những vườn điều đang đầy trái đỏ, vàng lấp lánh trong tán lá xanh lung linh trong nắng, tôi hạ kiếng xe để hít cái mùi hương yêu thương, tôi nhớ thiết tha cái bóng mát nơi gốc điều quê nhà, nhớ mùi hương thoang thoảng của trái điều chín, thèm tô canh điều má nấu...
Mùa điều trong tôi bắt đầu từ những ngày tết nguyên đán, khi những chùm hoa màu đỏ tím rung rinh trong gió xuân tỏa hương nhè nhẹ. Ba tôi không trồng điều thành vườn như người ta, ba chỉ chọn giống điều ngọt, ít chát trồng vài cây từ đầu ngõ vào đến trước sân nhà. Sáng sớm những ngày tết, tôi thích dậy sớm chạy ra sân ngắm hoa điều rụng, sau một đêm hoa điều rụng tím đầy như xác pháo...
Trên những cành điều xuất hiện chi chít những hạt non màu xanh lá dần dần ngã màu phơn phớt tím, nơi cái cuống phình to lên hình thành quả điều. Ban đầu là màu xanh lá cây, khi các em ấy "trổ mã" thì có nàng khoác áo vàng chanh, nàng áo đỏ tươi, nàng khoe màu đỏ thẫm.
Mùa chờ đợi cũng về, những trái điều căng mọng, ú na ú nần, trĩu nặng từng chùm trên cây như lồng đèn nho nhỏ, cái hạt trưởng thành đã cứng cáp, hình thận khuyết một bên trông đẹp lắm. Tôi hít thật sâu mùi hương điều chín, mãi đến bây giờ mùi hương ấy vẫn phảng phất bên tôi khi nhớ về kỷ niệm ngày thơ...
Chị em tôi đều là gái nên ba cấm không cho leo trèo lên cây, thu hoạch điều là chờ các nàng ấy chín rụng. Sáng sớm, ba chị em đem thau, rổ ra gốc điều lượm trái chín. Sau một đêm, dưới những gốc điều trên lớp lá khô dày rụng từ mùa gió bấc đầy trái, chị em tôi tha hồ lượm. Tuy là trái rụng nhưng nguyên vẹn và sạch bóng, vừa lượm vừa chùi vô áo rồi ăn. Ôi, ngọt lịm, tươm đầy nước thơm nồng, chúng tôi chỉ ăn phần phình to gần hột, còn phần gần cuống vừa nghe có tí vị chát là quăng ngay. Trước khi đi lượm điều, má bắt buộc mấy chị em tôi phải thay đồ màu tối để tránh dính mủ dơ, giặt không ra.
Vì điều nhiều lắm nên chúng tôi chỉ cần lượm gom về nhà. Tuy thu hoạch thật nhiều từ những quả điều chín rụng nhưng chị em tôi vẫn ngước nhìn các nàng vừa chín ửng đang treo trên cây mà thích thú, cố với tay níu oằn cành để hái.
Mang điều về nhà chị em tôi nâng niu lấy hạt, má dặn dò là phải vặn nhẹ theo chiều kim đồng hồ, điều mới không bị giập, xong công đoạn lấy hạt, má rửa sạch và chia thành từng nhóm: trái nguyên vẹn thì để dành ăn sống, trái hơi giập thì để chế biến thức ăn, trái giập nhiều thì vắt lấy nước, sên thành thứ siro mà nhà tôi quen gọi là rượu điều. Rượu điều chữa bệnh đau bụng, khó tiêu rất hay, chỉ cần một cốc nhỏ, thơm ngon dễ uống, hết khó chịu ngay, chị em tôi gọi là thuốc tiên. Má tôi làm mấy chai rượu điều để dùng cả năm đến mùa điều năm sau.
Điều được má chế biến thành rất nhiều món ăn ngon, cả chay và mặn. Ba tôi thích món khô cá sặt trộn với điều. Tôi lẽo đẽo theo học nghề của má. Ba nướng khô thơm nức, hai nhỏ em cùng ba xé khô, lấy phần thịt bỏ xương. Tôi chạy ra sân sau, hái mấy quả dưa leo xanh mướt, một nhúm rau răm, mấy trái ớt đỏ tươi rửa sạch mang vô bếp cho má. Dưa leo lấy phần giòn, bỏ phần ruột mềm, trái điều xắt làm 6, vắt nhẹ cho bớt nước, nước đó má để sên siro rượu điều chứ không bỏ. Rau răm, tỏi ớt... tất cả trộn đều, thêm miếng củ hành tím phi giòn, ít muối, ít đường vì trong hỗn hợp có điều ngọt và khô mặn. Một dĩa khô trộn đầy màu sắc đỏ vàng của điều đan xen màu xanh lá của dưa leo và cần tàu, màu vàng nâu của khô, lấm tấm trắng đỏ của tỏi ớt băm hoà nhau ngon lành cả hương lẫn vị. Có món này, ba tôi ăn những năm chén cơm.
Tôi thì thích món canh chua điều do chính tay má nấu, sau này tôi được thưởng thức món này do nhiều người nấu, cả tôi dù học nghề nơi má vẫn không sao sánh bằng từ hương đến vị. Canh chua điều má nấu sử dụng cây nhà lá vườn thôi, cá đối ba đi chài trong vuông dưới mé sông, tươi sống tròn lẳn, cần tàu và lá me non ngoài sau vườn, chỉ thế thôi mà với bàn tay "ngự trù" má đã làm cho con ghiền món canh điều đến thế. Tôi khác với ba, tôi chỉ ăn nửa chén cơm nhưng với hai tô canh điều, điều trong canh má nấu mềm mà dẻo, có thể lấy đũa dẻ ra được nhưng không bở, tô canh nóng hổi bốc mùi thơm ngọt ngào, vị hơi chua, từng muỗng tan vào miệng thanh tao... Nhắc đến mà nghe thèm làm sao!
Ngủ trưa dậy, mấy chị em buồn miệng, đâm một chén muối ớt, cắt dĩa điều và hít hà, màn điều chấm muối ớt luôn bị sặc nhưng chị em tôi vẫn rất thích thú, cười ngặt nghẽo. Má nấu cơm chiều xong, ba vùi hạt điều trong bếp than, mùi dầu trong vỏ hạt điều tươi thơm nồng, chị em tôi dạt ra xa vì hạt điều thỉnh thoảng bay cái vèo ra khỏi bếp than, ba dùng hai viên đá đập vỏ, lấy phần nhân hạt để ra dĩa cho chúng tôi, như "tằm ăn rỗi", ba tôi phục vụ không kịp ba cái "tàu há mồm".
Ngoài các món ngày mặn, đến ngày chay, má kho điều ăn cũng rất ngon. Má còn có tuyệt chiêu sên mứt điều, sáng điểm tâm ăn kèm với bánh mì ngon như mứt thơm. Lá điều non ăn với bánh xèo, bánh tráng tôm thịt, cả chấm nước cá kho cũng ngon tuyệt.
Ở Trà Vinh, trong những món ẩm thực đặc sản thì bún nước lèo vẫn là món ưa thích số một của dân địa phương, món ăn từ gợi tò mò đến hấp dẫn khó cưỡng nổi của du khách gần xa và cũng là món bồn chồn trong những đêm khó ngủ của người con xa quê. Bạn bè tôi, không ai xa quê mà quên được món bún nước lèo của Trà Vinh. Hồi đó, bún nước lèo chưa ăn kèm với thịt quay như bây giờ. Đơn giản chỉ là cá kèo nấu với mắm bò hóc (Prohok) cùng huyết vịt, thêm chả giò và bánh giá chiên giòn rộm. Vào mùa điều, người ta thường thêm lên mặt tô bún ít điều xắt sợi. Xắt điều ăn bún nước lèo cũng là một nghệ thuật, trái điều chín sau khi vặn hột được cắt bỏ phần sát cuống rồi lấy mũi dao khoét nhẹ vào phần thịt trái dính vào hạt. Phải dùng dao thật bén xắt theo chiều dọc trái điều thành những lát dày độ nửa phân, những lát điều được sắp lên nhau để xắt thành sợi cũng theo chiều dọc (nếu xắt ngang, phần phình to gần hạt sẽ ngọt nhưng phần gần cuống lại chát)
Đặc biệt, bún nước lèo có thêm những miếng điều thơm thơm, ngòn ngọt, chan chát... thật tuyệt vời, không thể nào quên được. Đó là quà tặng của thiên nhiên dành cho người dân quê hồn hậu.
Mùa điều qua. Mùa điều đến.
Tuổi thơ qua. Kỷ niệm nhớ hoài.
Tháng ba lại về. Nôn nao một mùa điều thơm ngan ngát...
.jpg)
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét