Tôi biết “Lolita” là một tác phẩm nặng ký, tôi đọc nó một cách rất vất vả, bỏ nửa chừng do không hứng thú.  Tôi phải xem phim cùng tên để lấy cảm hứng, rồi đọc lại thấy hứng thú, rồi chán, rồi đọc lại, đến lần thứ tư mới xong. Dưới đây là mấy dòng thu hoạch từ tác phẩm này.

        Đọc lần thứ nhất, tôi tưởng đây một câu chuyện nói về triệu chứng “ấu dâm” của người đàn ông trung niên có học thức, nhưng khi xem lại “Lolita”, tôi đã nghĩ chủ đề tác phẩm vượt ra khỏi rào cản về định kiến mà xã hội đặt sẵn.

       Theo tôi “Lolita” là một hành trình của nhân vật Humbert đi xuyên qua thời gian, cố gắng vươn tay để chạm vào những ảo ảnh tuổi thanh xuân. Ở đó mọi tội ác đều có thể xảy ra khi có những đứa con ngang ngạnh, những người mẹ ích kỷ, những người đàn ông bị quỷ ám.

      Sau khi đọc “Lolita”, bản thân tôi thầm ước, giá như xã hội có sự quan tâm đúng mực hơn về việc giáo dục giới trẻ và xây dựng nên hệ thống giáo dục kiện toàn để bảo vệ những thiên thần bé bỏng.

Tóm tắt câu chuyện

     Tác phẩm được viết dưới góc nhìn của nhân vật Humbert Humbert – là một học giả, nhà thẩm mĩ và còn là một nhà văn lãng mạn, trạc 35 tuổi và đẹp trai.

      Tuy sinh sống cùng vợ nhưng Humbert không hề có hứng thú tình dục với vợ mà luôn thầm tơ tưởng đến những cô gái 12, 13 tuổi để mong tìm lại thiên đường đã mất khi người yêu thời nhỏ của mình là Annabel đã chết vì bệnh hiểm nghèo. Sau đó, vợ Humbert bỏ theo một người đàn ông khác, và ông được mời sang Mĩ giảng dạy văn học trong một trường đại học ở New England. Tại đây ông đã bất đắc dĩ cưới bà chủ trọ Charlotte Haze để được gần gũi với con gái của bà ta tên là Dolores Haze (mà ông ta gọi là Lolita), cô bé chỉ mới 12 tuổi.

     Hàng ngày ông đều ghi vào nhật ký những cảm xúc dạt dào với đứa con riêng của vợ đang ở tuổi dậy thì. Đến một ngày, vợ ông phát hiện ra bí mật khủng khiếp này và đã bị xe cán chết trong trạng thái hoang mang tột độ khi trên đường ra bưu điện gửi thư cho con gái ở trại hè. Mọi việc trở nên dễ dàng hơn khi mẹ của Lolita qua đời. Và tiếp đó là chuỗi ngày hai người chìm đắm trong men say đắm của tình yêu và dục vọng, rong ruổi khắp các nhà nghỉ trên những cung đường mà họ đi qua. Vào một ngày mưa, Lolita ra đi với toàn bộ số tiền ăn trộm từ Humbert rồi bỏ đi theo một người đàn ông khác với những hứa hẹn ảo tưởng về tương lai.

     Sau đó rất lâu, Humbert đã gặp lại Lolita, nhưng giờ đây cô đã lập gia đình với một thanh niên nghèo, đang mang thai và cơ thể tàn tạ vì suy dinh dưỡng.

 Tôi cảm thông những linh hồn tội nghiệp

      Humbert – nhân vật chính của câu chuyện, một gã đàn ông trung niên, đã bảo vệ xong luận án Tiến sĩ, thường xuyên có bài viết được đăng tải trên các tờ báo khoa học. Ông ta thừa kế một khoản tiền kếch xù từ một người họ hàng ở Mỹ. Ông ta mắc chứng say mê các “Tiểu nữ thần”, chứng bệnh tội lỗi mà Humbert phải cố gắng đè nén hàng ngày, nhưng càng đè nén thì lại càng phồng rộp lên, nhức nhối. Đối với Lolita, Humbert là một chỗ dựa tinh thần trong quãng đời nổi loạn, bất cần nhất. Một người đàn ông luôn chấp nhận những trò nghịch ngợm, những cử chỉ xấu xa mà cô bày ra. Nhưng tệ thay, trái tim của cô không chấp nhận bị ràng buộc, tình yêu mà Humbert trao cho cô giống như một gánh nặng mà cô bé 12 tuổi không thể nào hiểu hết được. Cô muốn được phóng khoáng, muốn sở hữu nhiều thứ mới mẻ. Cả Lolita và Humbert đều là những linh hồn tội nghiệp. Họ sở hữu hoài bão về một tình yêu nồng cháy nhưng ý chí lại rẽ hai lối khác nhau. Một kẻ muốn ràng buộc người còn lại vào tình yêu ích kỉ, một người lại muốn tìm kiếm những phóng khoáng và tự do. Cái giá phải trả là những lầm lạc, khổ đau dằn vặt họ trong suốt quãng đời còn lại.

Tôi học được nhiều điều từ Lolita - tác phẩm nặng ký

     Nặng ký ở vốn hiểu biết sâu rộng của tác giả về ngôn ngữ, về thi ca, về khoa học, về đạo lý. Và nó còn nặng ký ở tư tưởng: đây là một trong 10 tác phẩm văn học gây tranh cãi lớn nhất trên thế giới, bị cấm xuất bản ở nhiều nước. Vậy nên về nội dung của tác phẩm được bàn cãi rất nhiều về mặt đạo đức, thậm chí còn được cho là ghê tởm, bệnh hoạn. Nhưng những ý kiến đó vẫn không thể chối bỏ được sự khéo léo của tác phẩm về mặt văn chương.

      Về mặt kĩ thuật, tác giả sử dụng ngôn ngữ khéo léo, thông minh và sự tài tình, dường như ông rất thích chơi chữ. Lối chơi chữ nhiều ngôn ngữ cùng một lúc, liên tưởng đa nghĩa, nghĩa lồng trong nghĩa bịa chữ. Và trong tác phẩm vô số kiến thức văn học, triết học và sử học núp bóng ẩn dụ để miêu tả trọn vẹn tình yêu ngang trái của gã đàn ông trung niên bệnh hoạn và “tiểu nữ thần” đầy kì lạ.

Tạm kết

    “Lolita” quá dung tục để đại diện cho tình yêu, đồng thời cũng quá tinh tế để đại diện cho tình dục.

Theo cái hiểu của tôi, “Lolita” là tác phẩm thể hiện sự xung đột giữa hai giá trị: đạo đức và cái đẹp. Muốn hưởng thụ cái đẹp thì phải từ bỏ đạo đức. Muốn giữ lấy đạo đức thì phải từ biệt cái đẹp.

     Bé Lolita chính là biểu tượng của cái đẹp, một cái đẹp mang tính xuất chúng, “yêu tinh”, và Humbert chính là điển hình của một con người phàm trần đáng thương, đã từ bỏ đạo đức và thiêu rụi cả tâm hồn mình để hưởng thụ cái đẹp lộng lẫy nhất đời ông - Lolita.

 N.P

Nói thêm

Phải nói nhờ mấy đoạn văn như dưới đây mới kích thích tôi chịu khó đọc. Trong tác phẩm có rất nhiều đoạn khoái chí như dưới đây. Xin được trích dẫn làm ví dụ:

“Tôi ngắm gương mặt nàng trên nền trời, nó rõ nét lạ lùng, như thể đang tỏa ra vầng hào quang mờ mờ của chính nó. Đôi chân nàng, đôi chân sống động đáng yêu của nàng, chỉ khép hờ, và khi bàn tay tôi định vị được cái mà nó cố tìm, một nét mơ màng và huyền bí, nửa sung sướng, nửa đau đớn, xuất hiện trên nét mặt trẻ thơ ấy”

“Nàng ngồi cao hơn tôi một chút, và hễ khi nào, trong cơn sướng khoái đơn côi, muốn được hôn tôi, đầu nàng lại cúi xuống với một động tác ngái ngủ, mềm mại, ủ rũ, gần như thiểu não, và cặp đầu gối trần của nàng quắp lấy cổ tay tôi, riết chặt rồi lại buông lơi; miệng nàng run rẩy, méo mó vì vị đắng của liều thuốc nước thần bí nào đó, hít vào đánh xuýt một cái, ghé sát mặt tôi”

“Nàng cố làm dịu nỗi đau tình, trước tiên bằng cách miết mạnh đôi môi khô cháy của mình lên môi tôi; rồi người tôi yêu ngả người ra xa, bồn chồn hất tóc, rồi lại rầu rĩ áp lại gần, hé miệng để tôi mớm vào, trong khi ấy, với sự rộng lượng sẵn lòng tặng nàng tất cả mọi thứ, trái tim, cổ họng, gan ruột, tôi trao cho nàng giữ cây vương trượng đam mê của tôi trong bàn tay vụng về của nàng”